Ի՞նչ պետք է լինի, որ այլեւս պետություն չհամարվենք

Դեռեւս մ.թ.ա. 4-րդ դարում հին հույները ձեւակերպել են, այսպես կոչված, «կույտի պարադոքսը»: Ըստ այդմ՝ ցորենի մեկ հատիկն ակնհայտորեն կույտ չէ: Եթե դրան ավելացնենք եւս մեկ հատիկ, դարձյալ, կարծես թե, կույտ չէ:
Ավելացնելով մի-մի հատիկ, մենք, այդպիսով, չենք կարողանա հստակ ասել, թե որ պահից է ցորենի հատիկների հավաքածուն կույտ դառնում: Կա նաեւ նույն պարադոքսի հայելանման շրջվածքը: Այսինքն, եթե ենթադրենք, որ կա, ասենք մեկ միլիոն ցորենի հատիկ, որը «մենք» կույտ ենք անվանում, ապա, մի-մի հատիկ հանելով, որքա՞ն պետք է պակասեցնենք, որպեսզի այն դադարենք «կույտ» կոչելուց:
Նույն հարցադրումը, կարծում եմ, կարող ենք անել «պետություն» հասկացության վերաբերյալ: Հայաստանի Հանրապետությունն առանց Արցախի, այնուամենայնիվ, պետությո՞ւն է: Ես, ճիշտն ասած, կասկածում եմ. Երրորդ հանրապետությունը «նախագծվում էր» որպես Արցախի ազատության եւ անվտանգության երաշխավոր: Բայց ՀՀ իշխանություններն ասում են՝ «Այո, իհարկե, մենք պետություն ենք՝ Ալմա-Աթայի հռչակագրով»:
Լավ, ենթադրենք: Բայց «ցորենի հատիկները» գնալով պակասում են: Առանց Գորիս-Կապան մայրուղու պետությո՞ւն ենք: Առանց Սյունիքի եւ Գեղարքունիքի մեր ինքնիշխան տարածքների պետությո՞ւն ենք»:
Չէ՞ որ պետության հատկանիշն է վերահսկողությունը որոշակի տարածքի հանդեպ: Առանց Տավուշի սահմանամերձ տարածքների, որտեղ հայտնվում են թշնամու զինվորները, պետությո՞ւն ենք:
Իշխանությունները դարձյալ ասում են՝ «Այո, իհարկե, մենք այդպիսով ամրապնդում ենք մեր պետականությունը: Դա մեր հանճարեղ դիվանագիտության արդյունքն է»: Լավ, դա էլ անցանք: Բայց մոտ ապագայում «ցորենի հատիկները» կշարունակեն պակասել:
Առանց Տիգրանաշենի եւ այլ «անկլավների», մեր ռազմավարական մայրուղիները վտանգված վիճակում, շարունակելո՞ւ ենք պետություն մնալ: Այլ պետությունների պահանջով Սահմանադրությունը, օրենքները, զինանշանը փոխելով, էլի՞ պետություն ենք մնալու: Սեփական տարածքով «միջանցք» հանձնելով, դարձյա՞լ կարող ենք պետություն համարվել:
Վերջապես, իշխանությանն «աջակցող» թշնամու զորքով, որը եթե գա, էլ չի գնա, շարունակելո՞ւ ենք պետություն լինել: «Այո, – կասեն իշխանությունները, – որովհետեւ ժողովուրդը դրան կողմ է, իսկ Նյու-Յորքում ՄԱԿ-ի դիմաց ծածանվելու է մեր դրոշը»:
Չգիտեմ, գուցե: Բայց անձամբ ինձ համար «ժողովրդի կողմ լինելը» եւ ծածանվող դրոշը չափանիշներ չեն:
Արամ ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ
«Առավոտ»

Լրահոս