06-11-2024 | 20:50
Աստղաֆիզիկոսների միջազգային խումբը «Ջեյմս Ուեբ» տիեզերական աստղադիտակի օգնությամբ հայտնաբերել է տիեզերքի պատմության մեջ ամենահզոր պայթյունի աղբյուրը՝ Տիեզերքի ծնունդից ի վեր: Հետազոտությունը հրապարակվել է Nature Astronomy (NatAstro) գիտական ամսագրում:
Այս իրադարձությունը հայտնի է որպես BOAT (Brightest of All Times)՝ «բոլոր ժամանակների ամենապայծառը»:
BOAT-ն առաջին անգամ դիտվել է 2022 թվականի հոկտեմբերի 9-ին՝ գամմա և ռենտգենյան աստղադիտակների միջոցով։ Երևույթը դիտվեց որպես գամմա ճառագայթների անհավանական հզոր բռնկում, որին հաջորդեց մարող փայլը ճառագայթման բազմաթիվ երկար ալիքների վրա: BOAT-ն ավելի քան 10 անգամ ավելի պայծառ էր, քան իր տեսակի ցանկացած այլ երևույթ:
Աստղաֆիզիկոսները պարզել են, որ պայթյունը տեղի է ունեցել Աղեղնավոր համաստեղության տարածքում ինչ-որ տեղ։ Ինչպես ցույց տվեցին հետագա դիտարկումները, բռնկման բացառիկ պայծառությունը մթագնում էր գերնոր աստղի պայթյունի հնարավոր նշանները դեպքին հաջորդած առաջին շաբաթներին և ամիսներին:
ԱՄՆ Հյուսիսարևմտյան համալսարանի գիտական թիմի ղեկավար Փիթեր Բլանչարդը նշել է, որ էֆեկտը, որը հայտնի է գամմա-ճառագայթային պոռթկման հետփայլ անվամբ, հիշեցնում է մեքենայի վառ լուսարձակները, որոնց լույսը թույլ չի տալիս մեքենան տեսնել դրա հետևում: Երբ հետփայլը թուլացավ, աստղաֆիզիկոսները գտան ցանկալի գերնոր աստղը: Պարզվել է, որ այն Երկրից 2,4 միլիոն լուսատարի հեռավորության վրա է։
Գիտնականները նշել են, որ գերնոր աստղը, որը ծնել է BOAT-ը, պարզվել է, որ տիեզերական չափանիշներով բավականին սովորական է։ Բռնկման ծայրահեղ ինտենսիվությունը հավանաբար առաջացել է աստղի արագ պտույտից, որն էներգիան կենտրոնացրել է նեղ և աներևակայելի ինտենսիվ ճառագայթի մեջ: Հետազոտողները հույս ունեն հետագայում ավելի լավ ուսումնասիրել BOAT ֆենոմենը, քանի որ դա կօգնի հասկանալ, թե ինչպես են ծանր տարրերը գոյանում տիեզերքում: