12-11-2025 | 15:41
Օգոստոսի 1-ին լրանում է Եվրոպայում անվտանգության և համագործակցության խորհրդի, որի իրավահաջորդը ԵԱՀԿ-ն է, հիմնադրման և Հելսինկյան եզրափակիչ ակտի ընդունման 50-րդ տարեդարձը: Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ավարտից երեք տասնամյակ անց այդ Ակտն ամրագրել է Արևմուտքի և Խորհրդային միության խաղաղ գոյակցության սկզբունքները՝ սահմանների անխախտելիության ճանաչում, հրաժարում ուժի կամ ուժի սպառնալիքի կիրառումից, վիճելի հարցերի բացառապես խաղաղ-դիվանագիտական միջոցներով կարգավորում:
Խորհրդային դիվանագիտության վրիպու՞մն էր, թե՞ Մոսկվան չափազանց վստահ էր, որ այդ դրույթն իրեն «չի անհանգստացնի», բայց Հելսինկյան եզրափակիչ ակտում տեղ է գտել նա ժողովուրդների ազատ ինքնորոշումը հարգելու սկզբունքը: Խորհրդային առաջնորդ Լեոնիդ Բրեժնևը, որ ստորագրել է այդ փաստաթուղթը, հազիվ թե կանխատեսեր, որ ուղիղ տասնհինգ տարի հետո Ռուսաստանի խորհրդային, սոցիալիստական և դաշնային հանրապետությունը կընդունի անկախության Հռչակագիր, և կսկսվի ԽՍՀՄ փլուզումը:
ՌԻԱ Նովոստի պետական գործակալությունն անդրադարձել է Հելսինկյան եզրափակիչ ակտի ստորագրման հիսնամյակին և ձևակերպել, որ այն «վերջնականապես ամրագրել է Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի արդյունքները, որտեղ այն ժամանակի Ռուսաստանը հաղթել է և որի հետ ի վերջո հարկ եղավ պայմանավորվել, թե ինչպես պետք է այդուհետև միասին ապրել»:
Աչքի է զարնում այն, որ Մոսկվան Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի հաղթող կողմ է ճանաչում «այն ժամանակի Ռուսաստանին», ոչ թե՝ Խորհրդային Միությանը, որի կազմում տասնյակ հանրապետություններ Ռուսաստանից ոչ պակաս, գուցե մի բան էլ ավելի նվիրվածությամբ մարտնչել են ֆաշիզմի դեմ: Այդ հանրապետությունները Հելսինկյան եզրափակիչ ակտով միջազգայնորեն, այդ թվում և ԽՍՀՄ կենտրոնական իշխանության կողմից, ճանաչվել են ինքնիշխան պետություններ՝ օժտված ինքնորոշման, այսինքն՝ միութենական պետության կազմից դուրս գալու իրավունքով:
ՌԻԱ-Նովոստիի խմբագրականը, սակայն, սահմանում է, որ Եվրոպայում, Եվրասիայում «Հելսինկի-2» համաձայնություն հնարավոր է միայն այն դեպքում, երբ «Ռուսաստանը վերստին կհաղթի, և այդ հաղթանակը հնարավոր չի լինի վերախաղարկել, վիճարկել կամ չեղարկել և հարկ կլինի նրան (Ռուսաստանին) ճանաչել որպես հավասարի, որ կարող է քեզ (հավաքական Արեւմուտքին) ոչնչացնել և որի հետ պետք է պայմանավորվել հետագա գոյակցության կանոնների մասին»:
Ավելի պարզ պետք չէ ասել. Ռուսաստանի պետական քարոզչությունը փաստացի ոչ միայն մերժում է Ուկրաինայում հրադադարի հաստատման հնարավորությունը, այլև անոնսավորում առաջիկա տարիների Կրեմլի արտաքին քաղաքականությունը՝ հասնել Եվրասիայում ուժային այնպիսի հավասարակշռության, որ 1975 թվականի օգոստոսի 1-ի դրությամբ առկա էր ԽՍՀՄ-ի (Երկրորդ համաշխարհային պատերազմում հաղթած Ռուսաստանի) և հավաքական Արևմուտքի միջև:
Սա ոչ այլ ինչ է, քան աշխարհաքաղաքական ռևիզոնիզմ և ագրեսից ռևանշիզմ: Որքան էլ Վլադիմիր Պուտինը և Սերգեյ Լավրովը հավաստիացնեն, որ Խորհրդային Միությունը «վերականգնելու ծրագիր չկա», իրական քաղաքականության ռեժիմում Մոսկվայի նպատակադրվածությունը մեկն է՝ միավորել հետխորհրդային ամբողջ տարածքը: Ըստ Վլադիմիր Պուտինի՝ Արևմուտքը միայն այդ դեպքում Ռուսաստանին կճանաչի սուվերեն տերություն, որի հետ հարաբերությունները պետք է կառուցվեն հավասարը՝ հավասարի հետ սկզբունքով: Մոսկվան ըստ էության հայտարարում է, որ Հելսինկյան եզրափակիչ ակտն իր համար առ ոչինչ է: Բացառված չէ, որ Ռուսաստանը հաջորդ քայլով «ուժը կորցրած կճանաչի» ՄԱԿ-ի Խարտիան: Խորքային իմաստով Պուտինը խոստովանում է, որ Երրորդ համաշխարհային պատերազմ է սկսել, որպեսզի վերականգնի Երկրորդ համաշխարհայինից հետո Եվրոպայում հաստատված ստատուս քվոն: Դա աշխարհի բոլոր պետություններին մարտահրավեր է:
www.1in.am