Կռվողը մենք ենք, բայց…

«Մեր փոխարեն ոչ ոք չի կռվելու», «հույսներս պիտի միայն մեր վրա դնենք»՝ այդպիսի արտահայտություններ ես կրկին լսեցի, երբ պարզ դարձավ, որ ապրիլի 5-ին մեզ «անվտանգության գործիքներ» չտվեցին: Այն, որ մեր պետության անվտանգությունն ու տարածքային ամբողջականությունը պետք է մենք (այսինքն՝ ՀՀ պետական կառույցները եւ ՀՀ քաղաքացիներս) ապահովենք՝ դա կասկածից վեր է: 
Մենք պետք է ընդունենք երկու իրողություն: Առաջինն այն է, որ Ադրբեջանի հետ պատերազմը չի ավարտվել՝ ոչ մի «խաղաղության դարաշրջան» չկա եւ ոչ մի «խաղաղության օրակարգ»՝ որպես պատերազմը կանխելու երաշխավորված քայլերի հաջորդականություն, գոյություն չունի: Հետեւաբար, պետք է պատրաստվել երրորդ, չորրորդ, հինգերորդ պատերազմների: Դա իրողություն է, ոչ թե մի խումբ միլիտարիստների, ռեւանշիստների կամ «պատերազմի հրձիգների» ցանկություն: Երկրորդ՝ Հայաստանի նման երկիրը պաշտպանվելու համար պետք է օգտագործի այլ պետությունների ռազմական, դիվանագիտական եւ քաղաքական հնարավորությունները: Կռվողն, այո, մենք ենք (կամ այլ պատերազմներում՝ Իսրայելն է, Ուկրաինան է), բայց առանց աջակցության մենք չենք կարող կռվել: 
1992-94 թվականներին, երբ հասանք լուրջ հաջողությունների, 2016-ին, երբ թշնամին շոշափելի առավելությունների չհասավ, ինչպես նաեւ 2020-ին, երբ պարտվեցինք, երեք դեպքում էլ կռվողը մենք էինք: Բայց մենք տարբեր ձեւով էինք կռվում, որովհետեւ պետությունը տարբեր ձեւով էր կազմակերպում այդ կռիվը, իսկ «կազմակերպելու» մեջ մտնում են նաեւ արտաքին աշխարհի հետ հարաբերությունները: Երբ Հայաստանի իշխանության քարոզիչներն ասում են, որ Արեւմուտքի այս կամ այն բարձրաստիճան պաշտոնյան «խստորեն զգուշացրել է Ալիեւին, եւ նա այլեւս չի համարձակվի հարձակվել», դա չի համապատասխանում իրականությանը՝ անկախ նրանից՝ դա անկե՞ղծ է ասվում, դրամաշնորհի դիմա՞ց, թե՞ պետությունից ինչ-որ «թխվածքաբլիթի» ակնկալիքով: Այս պահին նման բան չկա: 
Պուտինը նույնպես նման ազդանշաններ չի ուղարկում Ալիեւին, այլ, ամենայն հավանականությամբ, ճիշտ հակառակը՝ ցանկանում է Ադրբեջանի ձեռքով պատժել մեզ’ «արեւմտյան ձգտումների» համար:
Իմ մոտեցումն այս հարցում զուտ պրագմատիկ է՝ ով աջակցելու է մեզ հաջորդ պատերազմների ժամանակ, օգնելու է, որ մենք չկորցնենք մեր ինքնիշխան տարածքները, նրա հետ էլ պետք է գործ բռնել: Եթե դա մի աշխարհաքաղաքական կենտրոն է, լավ է: Եթե դրանք մի քանիսն են՝ ավելի լավ: 

Արամ ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ
«Առավոտ»