Նոր ցեղասպանությունը կանխելու նախապայմանը

Ապրիլի 24-ին «Ավրորա» մարդասիրական նախաձեռնության համահիմնադիր Նուբար Աֆեյանը հանդես է եկել համաշխարհային կոչով՝ կանխելու նոր ցեղասպանությունը: Աֆեյանն արդարացիորեն նշում է, որ «աշխարհը զբաղված է», եւ 120 հազար հայի՝ Արցախի ամբողջ բնակչության բռնի տեղահանումը այդ «զբաղված» աշխարհի համար աննկատ է անցել: 

Ուշադրություն չի դարձվում նաեւ այն հանգամանքի վրա, որ հայերը շարունակվում են ապօրինի պահվել Ադրբեջանի բանտում՝ ըստ էության, պատանդի կարգավիճակով: Հայաստանի իշխանությունների մասով ամերիկահայ գործարարը նշում է, որ Ադրբեջանի՝ անցած տարվա ներխուժումից հետո Հայաստանը հրաժարվել է (relinquished) Լեռնային Ղարաբաղի ինքնավարությանը հասնելու ջանքերից: 

Իմ կողմից ավելացնեմ, որ Հայաստանը պետական մակարդակով շատ ուրիշ բաներից էլ է հրաժարվել: Օրինակ, ապրիլի 24-ին իր ուղերձում վարչապետ Փաշինյանը 4 անգամ օգտագործում է «ցեղասպանություն» եզրը եւ 11 անգամ «Մեծ Եղեռն» բառակապակցությունը՝ այդպիսով շեշտը տեղափոխելով իրավական եւ գիտական առումով դատարկ հասկացության վրա: Նա նաեւ պարզորոշ ակնարկում է, որ Ցեղասպանության եւ դրան հաջորդող ցնցումների համար հիմնական պատասխանատվությունը կրում ենք մենք՝ հայերս: 

Բայց այդ խնդիրների քննարկումը, հավանաբար, քաղաքական գործիչների, ոչ թե Նուբար Աֆեյանի կամ իմ ոլորտն է: Ի՞նչ է մնում մեզ՝ քաղաքական հավակնություններ չունեցող մարդկանց: Ոչ միայն հիշել, այլեւ գործել, ինչպես հորդորում է «Ավրորա» նախաձեռնության համահիմնադիրը: Գործել՝ նոր ցեղասպանությունը թույլ չտալու:

Դա ունի, իմ կարծիքով, մեկ հիմնական նախապայման՝ ընդունել, որ Արցախում տեղի ունեցած էթնիկական զտումը ցեղասպանության առաջին ազդակն էր, որին, եթե ոչինչ չփոխվի, անպայման կհետեւեն այլ նմանատիպ գործողություններ: 
Այդ փաստն արձանագրելուց հետո պետք է ներդաշնակել ջանքերը, սկզբից՝ Հայաստանի հասարակության ներսում, իսկ այնուհետեւ՝ ամբողջ հայության մակարդակով: Կոնկրետ ինչի մասին է խոսքը՝ ես որոշ պատկերացում ունեմ: Բայց կարծում եմ՝ այդ հարցը պետք է առնվազն քննարկվի: 

Արամ ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ