«Երկընտրանք» ֆիլմը ցուցադրվեց առաջին անգամ

Հայաստանի Թեքեյան մշակութային միության նախաձեռնությամբ «Թեքեյան» կենտրոնում կայացավ Հայաստանի Թեքեյան մշակութային միության անդամ, Արցախյան առաջին պատերազմի մասնակից, ռեժիսոր Կարեն Գևորգյանի «Երկընտրանք» փաստավավերագրական ֆիլմի դիտումը։ 

Ֆիլմի ցուցադրությունը բացառիկ է․ այն Արցախյան առաջին պատերազմի մասին է և հանրությանը ներկայացվում է առաջին անգամ։ Հեղինակը ֆիլմն ավարտել է 2000 թվականին։ Այն էկրան չի բարձրացվել ռեժիսորի որոշմամբ, քանի որ նրա կարծիքով՝ հաղթանակի ոգևորությունից հետո ֆիլմում բարձրացված ազգային ինքնագիտակցության և պետականության կառուցման խնդիրները լուրջ չէին ընդունվի ո'չ իշխանության, ո'չ հասարակության կողմից։

Հայաստանի Թեքեյան մշակութային միության նախագահ Ռուբեն Միրզախանյանը կարևորեց ֆիլմի ցուցադրումը, ինչը շատ կարևոր է ներկայի վերաբերյալ մի շարք հարցերի պատասխաններ գտնելու տեսանկյունից։  
«Այսօր եկել է «ճշմարտության պահը», և' եկել է այդ ժամանակը»․ թեև փաստավավերագրական ֆիլմը Արցախյան առաջին պատերազմի մասին է, սակայն դիտողներից յուրաքանչյուրը ֆիլմում փնտրում էր և գուցե գտավ 2020 թվականի 44-օրյա, առհասարակ՝ բոլոր պատերազմների պատճառներն ու դրանց հետևանքները։
Ի դեպ, ռեժիսոր Կարոն Գևրոգյանը Արցախի հերոսամարտին և ազգային խնդիրներին նվիրված բազմաթիվ ֆիլմեր ունի, որոնցից «Պատերազմ առանց մեկնաբանությունների»-ն 2004 թվականին արժանացել է Հայաստանի Թեքեյան մշակութային միության «Վահան Թեքեյան» մրցանակի։ 

Ֆիլմում նախ ներկայացվում է հայի՝ որպես ազգի հավաքական կերպարի տարբեր տեսակները՝ խիզախ, անմիաբան, Սասունցի Դավիթ կամ Քաջ Նազար, ծայրահեղություն, որից կարելի է սպասել ամենալավ և ամենավատ արարքները։ 
«Ես հայ եմ և հայտարարում եմ՝ ես չեմ սիրում իմ ժողովրդի պատմությունը՝ կորուստների, պարտությունների ու զոհաբերությունների պատմությունը։ Ուզում եմ սկսել սկզբից, լինել ուրիշ, ազատվել սեփական պատմության և ճակատագրի գերությունից, ազատվել անուղղելի անցյալից․ նոր ճակատագրի համար հարկ է առնվազն նորից ծնվել»,-նշում է հեղինակն ու ներկայացնում պատերազմի դաշտից այն բոլոր վավերագրական կադրերը, որոնք նկարահանել է մինչև պատերազմի ավարտը։ 

Դիտողին թվում է, թե Արցախյան առաջին պատերազմի մասին պատմող ֆիլմը յուրատեսակ հիշեցում է հայի պատմական ճակատագրի մասին, ևս մեկ անգամ համոզում, որ երկար դարեր հայը կանգնած եղել է և կա ծանր երկընտրանքի առջև։
Հեղինակն այն կարծիքին է, որ բոլոր ժամանակներում ազգը հարմարվել է պարտադրված նվաճողների, ասպատակողների պայմաններին, և հենց այդ հարմարվողականությունն է ձևավորել ազգի դիմագիծը, բնավորությունն ու գիտակցությունը․ «Մենք ամեղ չենք եղել, սեփական բեռը բարդել ենք Աստծո ուսերին, սա մեր փոքրոգությունը չէ արդյո՞ք»,-նշում է հեղինակն ու խոստովանում՝ ազգը պարտավոր էր ավելի շրջահայաց լինել, իսկ թշնամիներից՝ ուժեղ։ Այստեղ է, որ դիտողը սկսում է համեմատել պատերազմներին նախընթաց դեպքերն ու իրողությունները։

Կարեն Գևորգյանը 8 գեղարվեստական, 60-ից ավելի փաստավավերագրական ֆիլմերի հեղինակ է։ Արցախյան պատերազմին միացել է 1992-ի վերջերին և մարտի դաշտում եղել մինչ ավարտը։ «Երկընտրանք»-ը ցուցադրության պատրաստ էր դեռ 1999-ին։ Հեղինակը նախ երկրի ղեկավարությանն է ցույց տվել, ապա արձագանքից հասկացել, որ «գերհաղթանակած» հոգեվիճակում ֆիլմը չի ընդունվի։ 

«Պարտությունից հետո հարևան երկրի գաղափարախոսությունը դարձավ վրեժը, իսկ մենք պառակտվեցինք ներսում։ Չկար գաղափարախոսություն, հասկացա, որ ֆիլմը պետք է պահել, և գալու էր դրա ցուցադրության իրական ժամանակը։ Չեմ զբաղվել ո'չ քաղաքականությամբ, ո'չ բիզնեսով, բայց դարձա «տարօրինակ մարդ» ու հեռացա երկրից»,-նշեց Կարեն Գևորգյանը։ 

Վերջինս 1999-ից մինչ օրս ապրում և կինոգործունեությունը շարունակում է Ռուսաստանում, սակայն հայրենիքում էլ հաճախ է լինում, քանի որ ինչպես «Երկընտրանք» ֆիլմում է նշում՝ իր ժողովրդի պատմությունը իր կենսագրությունն է ու ճակատագիրն է միաժամանակ։